Để “Những điều kinh khủng nhất cuộc đời” không diễn
ra, mỗi người trong chúng ta phải đứng trước những sự lựa chọn. Vậy mỗi người
nói chung và những người trẻ nói riêng phải lựa chọn điều gì?
Trong vô vàn lựa
chọn mà đời người phải trải qua, không phải lúc nào chúng ta cũng đúng. Nhưng,
trước những lựa chọn quan trọng nhất, việc đưa ra quyết định sáng suốt sẽ cho
chúng ta một cuộc đời “thăng hoa” như mong muốn và ngược lại.
Đối với những
người trẻ, điều này lại càng có ý nghĩa hơn bởi họ có cả một tương lai phía
trước đang chờ đợi, mà việc đưa ra những lựa chọn đúng được sớm chừng nào lại
khiến tương lai ấy rõ ràng hơn chừng đó.
Chọn LẼ để
SỐNG
Lẽ sống chính là
hoài bão và sứ mệnh của cuộc đời, là giá trị nền tảng, chuẩn hành xử của của
chính mình. Xác định lẽ sống chính là trả lời câu hỏi: “Mình là ai, mình sống
để làm gì, mình sẽ dùng cuộc đời của mình vào việc gì và việc đó có đáng để
dùng hay không?”.
Xác định lẽ sống cũng chính là việc chọn cho mình lý
do để sống (rốt cuộc ý nghĩa của cuộc đời mình nằm ở đâu) – được coi là “đích
đến”, “bánh lái”, hay sẽ là “ma đưa lối, quỷ đưa đường” trong cuộc đời chúng
ta. Đây là lựa chọn quan trọng bậc nhất, ảnh hưởng tới tất cả những lựa chọn
còn lại. Không phải ai cũng chọn được đúng “đích đến” và “bánh lái” cho mình và
hậu quả là cuộc đời của họ nhiều khi sẽ rất uổng phí hoặc vô cùng bi kịch. Con
người sinh ra vốn dĩ là lương thiện, nhưng chọn lẽ sống khác nhau thì sẽ có
những con người khác nhau, cuộc đời khác nhau và số phận khác nhau.
Chọn NGƯỜI để LẤY
Phải bắt đầu lựa chọn này từ việc mình muốn có một gia
đình như thế nào. Tình yêu là một phạm trù hoàn toàn mang tính cảm xúc nhưng
hôn nhân lại có cả yếu tố lý trí. Lấy vợ, lấy chồng thì có lẽ ai cũng làm được
(chỉ trừ những người không thèm lấy hoặc không tìm được người phù hợp). Tuy
nhiên, không phải ai cũng tìm cho mình được một người vợ, người chồng, và đồng
thời cũng là một người bạn đời!
Người ta hay nói
là trong tất cả các kiểu bạn (bạn xã giao, bạn tâm giao, bạn tư giao, bạn tri
kỷ…) thì chọn bạn đời là khó nhất. Khi chọn bạn đời, điều kiện cần là tình yêu
thương nhưng quan trọng hơn là cả hai phải chia sẻ được lẽ sống và hệ giá trị
suốt cả cuộc đời. Có thể khi cưới nhau, vợ chồng chưa thực sự là bạn đời, chưa
xác định rõ lẽ sống, chưa có chung một hệ giá trị nhưng họ sẽ cùng thay đổi
nhau và thay đổi chính mình để không chỉ là người chồng, người vợ của nhau, mà
còn là người bạn trên hành trình còn lại của cuộc đời. Được như vậy, cuộc đời
sẽ thăng hoa!
Chọn VIỆC
để LÀM
Thực tế cho thấy
đang có xu hướng chọn nghề và đổi nghề theo “mốt”. Nghề nào được gắn mác “thời
thượng” là giới trẻ đổ xô vào tìm “vận may”. Thậm chí khi đã thành công với một
nghề nào đó thì phần đông lại cùng tìm đến một nghề, đó là nghề chính trị. Thực
ra, xã hội có nhiều đỉnh chứ không chỉ có một đỉnh là quyền lực: Trở thành một
chính trị gia tài ba là một đỉnh; trở thành một nhạc sĩ lớn cũng là một đỉnh;
trở thành một bác sĩ giỏi cũng là một đỉnh, trở thành một kiến trúc sư danh
tiếng cũng là một đỉnh… Thực ra, làm một bác sĩ giỏi vẫn tốt hơn là làm một
viện trưởng tồi, làm một giáo sư giỏi thì quan trọng hơn là làm một hiệu trưởng
kém.
Thực ra, làm sếp
hay làm lính, làm thầy hay làm thợ, làm quan hay làm dân, làm chủ hay làm thuê…
đều không quan trọng, mà quan trọng là làm cái gì mà mình giỏi nhất, phù hợp
với tính cách của mình nhất và tạo ra giá trị nhiều nhất (cả giá trị tài chính
và giá trị xã hội).
Bên cạnh chọn công
việc và nghề nghiệp phù hợp để làm,chúng ta cũng cần tìm cho mình một nơi làm
phù hợp để gắn bó (công ty, tổ chức nào, ngành nào,lĩnh vực nào, vùng miền
nào…). Điều này rất quan trọng vì công việc không chỉ là chỗ để đóng góp, mưu
sinh mà còn là nơi để học tập và phát triển. Ngày nay, người ta bị ảnh hưởng
bởi chính nơi mình làm việc nhiều hơn là nơi mình học. Cũng đều tốt nghiệp một
trường đại học, đều học giỏi như nhau nhưng sau mấy năm ra trường sẽ có 2 cuộc
đời khác nhau, 2 tương lai khác nhau mà nguyên nhân là vì đã có 2 lựa chọn về
công việc khác nhau.
Chọn THẦY
để HỌC
Sự học luôn là một
trong những “sự nghiệp” quan trọng nhất trong cuộc đời của mỗi người. Dưới đây
là 5 “người thầy” gần gũi và hữu ích nhất:
Thầy
Đây là những người
thầy bằng xương bằng thịt, trực tiếp khai sáng trí tuệ và nuôi dưỡng tâm hồn
cho chúng ta. Thầy thì có nhiều nhưng không phải ai cũng là người thầy đúng
nghĩa, không phải ai cũng có thể dẫn dắt người học làm chủ quá trình học và
khám phá thế giới vô tận của tri thức. Vì thế mà việc chọn đúng người để học,
để tôn làm thầy có ý nghĩa quan trọng là vậy.
Sách
Sách là một trong
những con đường dễ nhất, rẻ nhất và nhanh nhất cho sự học của mỗi người. Sách
không chỉ là người thầy mà còn là người bạn tri kỷ, luôn tử tế, nhẫn nại, chờ
đợi và chịu đựng chúng ta. Học từ sách là học từ những bộ óc vĩ đại nhất của
loài người, là việc biến túi khôn của nhân loại vốn đã được đúc kết trong sách
thành của mình. Chúng ta có thể đưa những người thầy vĩ đại nhất của thế giới,
từ cổ tới kim, từ Đông sang Tây, về tận nhà để dạy cho mình, bất kể thời điểm
nào mà chi phí nhiều khi chỉ bằng… tô phở.
Tuy nhiên, không
đọc sách thì chắc chắn là không giỏi nhưng đọc sách nhiều cũng chưa chắc tạo ra
giá trị. Vấn đề còn nằm ở chỗ chọn sách nào để đọc, đọc như thế nào và học được
gì từ sách.
Kinh
nghiệm
Trên đời này có
những cái mà không trả giá thì không thể học được, nhưng cũng có những cái
không cần trả giá cũng có thể học được. Cuộc đời chúng ta sẽ không thể tránh
khỏi những thất bại, vấn đề là sau mỗi thất bại thì cần phải rút ra được những
bài học để những thất bại tương tự không còn tái diễn trong tương lai. Có những
người cho rằng, nếu muốn không thất bại thì tốt nhất là đừng có làm gì nữa,
nhưng nếu vậy thì sẽ có một thất bại cực lớn khác, đó là thất bại cả cuộc đời.
Để hạn chế thất bại và trả giá, cần phải học rất nhiều từ 2 “người thầy” đầu
tiên (thầy và sách).
Nhân vật
Họ có thể là các
bậc thức giả (để chúng ta học tri thức) hoặc những nhân vật có ảnh hưởng trong
xã hội (học tinh thần, ý chí). Chính những câu chuyện thành công, thất bại,
những trải nghiệm, tư tưởng, tài năng và nhân cách của họ sẽ là bài học quý giá
cho mình trên con đường tự khai sáng bản thân mình và những người quanh mình.
Tuy nhiên, phải có
năng lực thẩm định, biết mình là ai, biết ai là ai, cái gì là cái gì, nếu không
thì sẽ vô cùng nguy hiểm, người đáng khinh thì lại trọng, người đáng trọng lại
khinh.
Internet
Được coi là một
trong những phát minh quan trọng nhất của thế kỷ 20, làm cho cả nhân loại thay
đổi một cách sâu sắc và khác biệt hẳn so với những thời kỳ trước đó, Internet
thực sự là công cụ hữu hiệu cho sự học của mỗi người. Thời đại Internet hình
thành 2 loại người: “Công dân mạng” và “Sâu mạng”. “Công dân mạng” là những
người sử dụng Internet như một công cụ để nâng cao kiến thức của mình, phục vụ
cho công việc và cuộc sống. Còn “sâu mạng” là những kẻ phung phí phần lớn thời
gian, sức lực của mình vào những trò tiêu khiển trên mạng hoặc phá hoại, có thể
có “sâu cuốn lá” (game online), “sâu đục thân” (coi phim sex), “sâu chat” (tán
chuyện gẫu); “sâu phá hoại” (hacker mũ đen)… Là “công dân mạng” hay “sâu mạng”,
đó cũng là một lựa chọn quan trọng đối với người trẻ trong thời đại này.
Chọn BẠN
để CHƠI
Nói đến con người
là hàm ý tới con người xã hội với nhiều mối quan hệ đan xen, và cũng chính
những mối quan hệ đó định hình chân dung một người. Chẳng hạn, phương Tây có
câu: Hãy nói cho tôi biết bạn của bạn là ai, tôi sẽ nói bạn là ai. Còn ông bà
mình, khi nhận xét về một người hoặc một nhóm người nào đó thì thường nói: “Mã
tầm mã, ngưu tầm ngưu” hoặc “Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng” (ngoại trừ một
số ít người quá đặc biệt, quá cá tính thì gần mực sẽ không đen, mà gần đèn cũng
chẳng sáng).
Trong đời người,
ngoài người bạn quan trọng nhất là bạn đời thì cần phải có bạn tâm giao, bạn
thâm giao, thậm chí là bạn tri kỷ, chứ không phải chỉ có những người bạn hời
hợt, quen biết xã giao, ngoại giao. Họ là những người cùng nhau chia sẻ niềm
vui, nỗi buồn, chia sẻ một hệ giá trị và những lý tưởng sống, giá trị sống. Dẫu
vậy, họ có thể có những con đường khác nhau trên hành trình lập thân, lập
nghiệp.
Có thể nói bạn bè
chính là “tài sản” của mỗi người (“Giàu vì bạn, sang vì vợ”), là nguồn chia sẻ,
động viên, hỗ trợ khi cần thiết. Song, như thế không có nghĩa là tận dụng bạn,
lợi dụng bạn. Ngược lại, chơi với bạn cần phải xác định là để giúp bạn cùng
phát triển và tiến bộ. Một tình bạn nếu được xây đắp trên tinh thần như vậy thì
sẽ vô cùng bền vững và tốt đẹp.
Chọn Lẽ để sống là chọn “đích đến” và “bánh lái”, là
chọn “hệ điều hành” cho cuộc đời; Chọn Người để lấy là lựa chọn cho mình một
gia đình, một tổ ấm, một nơi chốn bình yên để đi về, để là “bệ phóng” của nhau
trong cả cuộc đời; Chọn Việc để làm là chọn cho mình một sự nghiệp, để hiện thực
hóa giấc mơ cuộc đời; Chọn Thầy để học là chọn những nhân vật hoặc phương cách
để trang bị cho mình những hiểu biết và năng lực để hoạch định và thực thi chiến
lược cuộc đời; Chọn Bạn để chơi là kiếm tìm và nuôi dưỡng những tình bạn đẹp nhằm
làm giàu có thêm cho cuộc đời của mình. Tất cả những lựa chọn quan trọng này cần
phải được đặt ra và thi triển hết sức nghiêm túc, để những câu hỏi ở đầu bài:
Mình là ai? Mình sống để làm gì? Cuộc đời mình sẽ đi đâu về âu? Rốt cuộc là
mình ẽ dùng cuộc đời mình ào việc gì và việc đó có đáng để dùng hay không? Mình
muốn có một cuộc đời ra sao?… được trả lời một cách trọn vẹn. Bằng cách đó người
trẻ sẽ có một cuộc đời đáng sống, như có thể đúc kết thành: “Your Choices, Your
Life” (Lựa chọn của bạn quyết định cuộc đời của bạn), “Your Values, Your Fate”
(Giá trị bạn chọn sẽ quyết định số phận của bạn”).
(http://nguyentandung.org )
No comments:
Post a Comment